[Research Contribution] 10 Xu Thế Nghề Nghiệp Toàn Cầu Định Hình Kỷ Nguyên 5.0 – Kỳ 2

6 Tháng Sáu, 2025

Với xu hướng nghề nghiệp thay đổi không ngừng, điều cần thiết nhất để chúng ta nắm bắt cơ hội chính là “hiểu thị trường”. Với chủ đề “10 xu thế nghề nghiệp toàn cầu định hình kỷ nguyên siêu thông minh 5.0 – kỳ 2 – phần 1”, Live Talk Hướng nghiệp bền vững 5.0 của Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) tiếp tục mang đến cho học sinh, sinh viên và Quý phụ huynh một góc nhìn sâu sắc về bức tranh nghề nghiệp đang thay đổi từng ngày – từ xu hướng làm việc tự do, sáng tạo nội dung số, đến câu chuyện về “green jobs” – “green skills” và những lựa chọn nghề nghiệp bền vững cho tương lai.

Thumb Lớn Thương Hiệu Học Thuật Mới (1)

Chuỗi Live talk Hướng nghiệp bền vững 5.0 “Empowering Tomorrow” do Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) tổ chức, được phát sóng trên UEH và VnExpress là dự án đồng hành cùng Quý phụ huynh, học sinh thông qua việc gắn kết 3 khía cạnh trong hành trình chọn ngành nghề của thế hệ trẻ. Đó là: (1) Hiểu các thiên hướng nghề nghiệp cá nhân; (2) Hiểu xu hướng tương lai kỷ nguyên 5.0; (3) Hiểu xu hướng giáo dục của thế giới 5.0. Bằng 3 chữ “Hiểu”, các em học sinh sẽ có thể lựa chọn ngành học phù hợp và “hài lòng với lựa chọn” của chính mình. Trong kỳ 2 của Live Talk “10 Xu Thế Nghề Nghiệp Toàn Cầu Định Hình Kỷ Nguyên Siêu Thông Minh 5.0”, các diễn giả sẽ đồng hành cùng Quý phụ huynh và các bạn học sinh để tìm ra câu trả lời xoay quanh từ khóa quan trọng thứ hai – “Hiểu thị trường”.

Live Talk có sự tham gia của các diễn giả, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hướng nghiệp và thị trường lao động gồm: PGS.TS. Bùi Quang Hùng – Phó Giám đốc UEH; Chuyên gia nhân sự cấp cao Phạm Thị Mỹ Lệ, Chủ tịch HĐQT L&A Holdings và MC Tuyền Tăng.

Live Talk Hướng Nghiệp Bền Vững 5.0 “Empowering Tomorrow” Chủ Đề 03: 10 Xu Thế Nghề Nghiệp Toàn Cầu Định Hình Kỷ Nguyên 5.0 – Kỳ 2

Freelancer 5.0 – Khi làm việc từ xa trở thành tiêu chuẩn mới

MC Tuyền Tăng: Kỷ nguyên siêu thông minh 5.0 – một thời đại đang được các chuyên gia nhận định là sẽ đến rất gần, có thể trong vòng 10 năm tới, tức vào khoảng năm 2035, hoặc thậm chí sớm hơn.

Freelancer 5.0 – đại diện tiêu biểu cho mô hình lao động linh hoạt, tự do và phi biên giới. Trong bối cảnh làm việc từ xa đang dần trở thành một “chuẩn mực” mới của thời đại, Freelancer không còn là lựa chọn mang tính tạm thời, mà đang dần trở thành một định hướng nghề nghiệp rõ ràng đối với nhiều người trẻ.

Vậy thì dưới góc độ nhân sự, chị Phạm Thị Mỹ Lệ – một chuyên gia dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị nguồn nhân lực – đánh giá như thế nào về nghề nghiệp này, cũng như những thách thức mà Freelancer đang phải đối mặt trong thời điểm hiện nay?

Chuyên gia nhân sự cấp cao Phạm Thị Mỹ Lệ: Tôi cho rằng Freelancer đang trở thành một xu thế nghề nghiệp tất yếu, khi mà người lao động ngày nay có nhiều sự lựa chọn hơn rất nhiều so với các thế hệ đi trước. Không chỉ là lựa chọn của những người đã có kinh nghiệm làm việc, mà ngay cả các bạn du học sinh mới tốt nghiệp, hay thậm chí sinh viên còn đang ngồi trên ghế nhà trường tại Việt Nam, cũng bắt đầu quan tâm và dấn thân vào con đường này.

Nếu xét về mặt lợi ích, Freelancer sở hữu nhiều điểm mạnh đặc trưng. Thứ nhất là tính tự do trong quản lý thời gian – các bạn có thể quyết định khi nào làm việc, không bị ràng buộc vào khung giờ hành chính cố định. Thứ hai là tính chủ động trong việc chọn công việc – bạn có quyền lựa chọn dự án phù hợp với sở thích, năng lực và đam mê của mình, thay vì bị phân công theo cơ cấu cố định của doanh nghiệp truyền thống.

Đặc biệt, trong bối cảnh công nghệ phát triển như hiện nay, người làm Freelancer có vô số công cụ hỗ trợ từ xa – từ các nền tảng giao tiếp đến công cụ quản lý tiến độ và thanh toán – giúp nâng cao hiệu suất làm việc và mở rộng cơ hội kết nối toàn cầu.

Tuy nhiên, đi kèm với sự tự do đó cũng là những thách thức không nhỏ.

Freelancer về bản chất là một mô hình “one-man show” – tức là một mình đảm đương tất cả. Bạn vừa là giám đốc, vừa là nhân viên, vừa quản lý dự án, vừa lo tài chính, vừa vận hành lẫn phát triển kỹ năng cá nhân. Điều này đòi hỏi bạn phải đa nhiệm và đa kỹ năng, từ chuyên môn đến giao tiếp, tổ chức và kỷ luật cá nhân.

Một thách thức khác không thể không nhắc đến, đó là sự thiếu hụt về môi trường cộng tác. Nhiều bạn Freelancer sau một thời gian làm việc độc lập đã quay trở lại với các tổ chức vì cảm thấy thiếu sự gắn kết, thiếu cảm giác “thuộc về” – thứ mà văn hóa doanh nghiệp thường mang lại thông qua đồng nghiệp, lãnh đạo và văn hóa nội bộ.

Chưa kể đến việc thu nhập của Freelancer thường không ổn định – có thời điểm cao, nhưng cũng có khi rơi vào trạng thái không có dự án nào cả. Điều này đòi hỏi mỗi cá nhân không chỉ phải tự chịu trách nhiệm với cuộc sống tài chính của mình, mà còn phải liên tục tự học, tự cập nhật kiến thức, kỹ năng, để không bị tụt hậu trước sự thay đổi chóng mặt của thị trường và công nghệ.

Do đó, tôi muốn nhấn mạnh rằng: để theo đuổi nghề Freelancer một cách bền vững, người trẻ cần có một nền tảng năng lực toàn diện – không chỉ về chuyên môn, mà còn về tư duy độc lập, khả năng thích nghi, tinh thần học tập suốt đời và đặc biệt là kỷ luật tự thân.

Nghề Influencer, Digital Creator, Game Streamer – Thành công hay bong bóng?

MC Tuyền Tăng: Từ xu hướng Freelancer 5.0, chúng ta cũng chứng kiến sự xuất hiện của nhiều danh xưng nghề nghiệp hoàn toàn mới, mang đậm dấu ấn thời đại số như: Content Creator, Digital Creator, KOL, KOC, Influencer,… – những cá nhân có sức ảnh hưởng trong những lĩnh vực chuyên biệt và được đông đảo người trẻ hiện nay xem là đích đến nghề nghiệp lý tưởng.

Vậy theo góc nhìn chuyên môn của chuyên gia, đây có thực sự là một con đường phát triển lâu dài và bền vững, hay ẩn sau sự hấp dẫn ấy vẫn là những rủi ro tiềm tàng đáng lưu tâm?

Chuyên gia nhân sự cấp cao Phạm Thị Mỹ Lệ: Trên thực tế, người Việt Nam chúng ta vốn sở hữu tinh thần tự lập, tự cường rất cao, điều này thể hiện rất rõ khi ở bất kỳ hội trường nào, nếu đặt câu hỏi “Bao nhiêu bạn ở đây muốn trở thành sếp hoặc làm chủ?”, sẽ có rất nhiều cánh tay giơ lên. Điều đó là tích cực vì khát vọng vươn lên luôn là động lực phát triển của mỗi cá nhân.

Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi không nằm ở mong muốn, mà là chúng ta đã chuẩn bị được gì để biến ước mơ đó thành hiện thực? Làm thế nào để hành trình khẳng định bản thân không phải là một chặng đường gập ghềnh mà có thể được rút ngắn, hệ thống hóa và bền vững hơn?

Trở lại với những nghề nghiệp mà Tuyền Tăng vừa đề cập, rõ ràng trong kỷ nguyên của công nghệ và mạng xã hội, đặc biệt với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các nền tảng như TikTok, YouTube và nhiều kênh số khác, thì thế giới hiện nay đang bước vào thời kỳ nội dung do người dùng sáng tạo chiếm ưu thế tuyệt đối – gọi là “User Generated Content”.

Chính vì vậy, nhu cầu thị trường đối với nguồn nhân lực sáng tạo nội dung là rất lớn. Đây là một thực tế không thể phủ nhận. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhìn rõ rằng, sự cạnh tranh trong lĩnh vực này là cực kỳ khốc liệt. Theo một thống kê mà tôi từng đọc, mỗi giây trôi qua, có tới hàng chục ngàn video và nội dung mới được đăng tải trên toàn cầu.

Vậy, làm sao để bạn – một cá nhân sáng tạo nội dung có thể lọt vào Top 10%, hay thậm chí là Top 1% có sức hút và khả năng kiếm được thu nhập bền vững từ các nền tảng này? Đó là bài toán không hề đơn giản.

Tôi cho rằng đây là một lĩnh vực vừa nhiều cơ hội, vừa nhiều cạm bẫy. Cơ hội nằm ở miệng phễu rất rộng – ai cũng có thể bắt đầu. Nhưng đầu ra của phễu lại rất hẹp, chỉ số ít người đủ năng lực, kiên trì và chuẩn bị kỹ lưỡng mới có thể bứt phá và tồn tại lâu dài.

Do đó, nếu muốn dấn thân vào lĩnh vực này, người trẻ cần được trang bị một cách căn bản và bài bản về kỹ năng, năng lực sáng tạo và khả năng học hỏi liên tục – đó là điều kiện tiên quyết để vượt qua vòng loại khắc nghiệt của thị trường.

Nghề nghiệp bền vững & Kinh tế xanh – Khi công việc không chỉ vì thu nhập

MC Tuyền Tăng: Trong một thế giới hiện đại đầy biến động, không chắc chắn và nhiều phức tạp như hiện nay, những xu thế mới về “nghề nghiệp bền vững” hay “kinh tế xanh” đang ngày càng thu hút sự quan tâm không chỉ từ phía các cơ sở giáo dục, mà còn từ phụ huynh, thầy cô – những người đóng vai trò định hướng tương lai cho thế hệ học sinh hôm nay. Xin được kết nối với PGS.TS. Bùi Quang Hùng để cùng trao đổi xoay quanh hai từ khóa quan trọng: “nghề nghiệp bền vững” và “kinh tế xanh”.

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Vấn đề biến đổi khí hậu, cùng với xu hướng phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững đang là mối quan tâm mang tính toàn cầu. Đặc biệt, Việt Nam – một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu – đã thể hiện cam kết mạnh mẽ thông qua mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Netzero) vào năm 2050.

Trong bối cảnh này, thị trường việc làm đang có sự dịch chuyển mạnh mẽ với hai xu hướng nổi bật.

Thứ nhất là “green jobs” – những việc làm xanh. Đây là các công việc mới trong các lĩnh vực mới, chẳng hạn như năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, xây dựng xanh, đô thị thông minh, và công nghệ ứng dụng nhằm giải quyết các thách thức môi trường. Đồng thời, cũng xuất hiện những việc làm mới trong các lĩnh vực truyền thống, ví dụ như kế toán bền vững, tín dụng xanh, hay quản trị doanh nghiệp gắn với mục tiêu tạo ra giá trị xã hội.

Thứ hai là “green skills” – kỹ năng xanh. Dù làm trong bất kỳ lĩnh vực nào, người lao động hiện đại cũng cần trang bị các kiến thức nền tảng về tư duy phát triển bền vững, khả năng thích ứng, tư duy thiết kế và đổi mới sáng tạo. Những kỹ năng này sẽ giúp cá nhân linh hoạt thích nghi với những thay đổi không ngừng của thị trường lao động.

MC Tuyền Tăng: Vậy đâu là những cơ hội và thách thức dành cho người trẻ khi lựa chọn con đường phát triển gắn với hai xu thế này, thưa thầy?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Trên thực tế, qua trao đổi với chuyên gia nhân lực như chị Mỹ Lệ, chúng tôi nhận thấy một nghịch lý trên thị trường lao động hiện nay: việc làm mới thì nhiều, doanh nghiệp cần nhân lực cũng nhiều, nhưng số lượng người lao động thất nghiệp vẫn rất cao. Nguyên nhân nằm ở sự không tương thích giữa năng lực người học và yêu cầu của thị trường mới.

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam có khoảng 500.000 lao động mới, trong đó 50% thuộc các ngành nghề mới hoặc các vị trí mới trong ngành truyền thống gắn với kinh tế xanh, tuần hoàn và phát triển bền vững. Đây chính là cơ hội vàng để thế hệ trẻ nắm bắt xu thế, lựa chọn lĩnh vực phù hợp, đồng thời tìm kiếm môi trường đào tạo có khả năng trang bị toàn diện các kỹ năng phát triển bền vững.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra là không nhỏ. Đó là việc các cơ sở giáo dục phải nhanh chóng tái cấu trúc chương trình đào tạo, đảm bảo phù hợp với thực tiễn thị trường và có thể linh hoạt thay đổi khi yêu cầu nghề nghiệp biến đổi.

MC Tuyền Tăng: Trong chuỗi Live Talk này, chúng ta đang cùng học sinh tiếp cận ba từ khóa nền tảng: “hiểu bản thân”, “hiểu thị trường lao động” và “hiểu trường Đại học”. Vậy thì riêng với UEH đang có những định hướng gì để thích ứng với bối cảnh nghề nghiệp mới như kinh tế xanh hay kỹ năng xanh?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: UEH đã xác định rõ việc trang bị kỹ năng xanh và tư duy phát triển bền vững là yêu cầu bắt buộc trong toàn bộ chương trình đào tạo. Nhà trường đã tiên phong đưa vào giảng dạy các môn học về tư duy thiết kế, đổi mới sáng tạo, công nghệ, phát triển bền vững và đây là các môn bắt buộc với sinh viên thuộc mọi khối ngành, từ kinh tế đến công nghệ và thiết kế.

Không dừng lại ở đó, UEH còn phát triển các chương trình đào tạo mới về quản trị bền vững ở cả bậc cử nhân và thạc sĩ, cung cấp đội ngũ nhân lực có năng lực chuyên sâu phục vụ cho doanh nghiệp, tổ chức và xã hội. Các ngành truyền thống như tài chính, ngân hàng cũng được tích hợp các nội dung về tài chính xanh, ngân hàng xanh, tín dụng xanh…

Đây là minh chứng rõ nét cho thấy nhà trường không chỉ theo kịp xu thế mà còn dẫn đầu trong việc đổi mới tư duy giáo dục gắn với yêu cầu thực tiễn và bền vững.

MC Tuyền Tăng: “green jobs” và “green skills” đang nằm trong nhóm 10 xu thế nghề nghiệp của kỷ nguyên siêu thông minh 5.0. Điều này cũng mở ra những “bí kíp” định hướng quan trọng dành cho học sinh THCS và THPT khi chuẩn bị bước vào giai đoạn lựa chọn ngành nghề trong tương lai.

Tuy nhiên, một câu hỏi mà Tuyền rất muốn được thầy chia sẻ thêm, đó là: ngày nay, ngoài tiêu chí chọn nghề theo đam mê, các bạn trẻ còn phải cân nhắc cả yếu tố xu thế thị trường. Trong bối cảnh có sự xuất hiện của AI, kinh tế bền vững, và sự chuyển đổi mạnh mẽ của các ngành nghề, liệu rằng việc lựa chọn nghề nghiệp đang trở nên khó khăn hơn đối với học sinh và sinh viên không, thưa thầy?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Câu hỏi của MC Tuyền đã gói gọn ba từ khóa rất quan trọng: “lựa chọn nghề nghiệp”, “xu thế”, và “đam mê”. Đây chính là ba yếu tố then chốt trong việc xây dựng một lộ trình phát triển sự nghiệp lâu dài và vững chắc cho thế hệ trẻ.

Trước hết, khi nói đến lựa chọn nghề nghiệp, ta cần hiểu một cách linh hoạt và toàn diện. Ở bậc Đại học, điều quan trọng không phải là học một nghề cụ thể, mà là học kiến thức nền tảng và tư duy hệ thống để từ đó có thể thích nghi và phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Vì thế, thay vì lựa chọn một “nghề”, các bạn nên xác định một lĩnh vực nghề nghiệp mà mình quan tâm như kinh tế, kỹ thuật, thiết kế, xây dựng, công nghệ, v.v.

Tiếp theo, yếu tố đam mê là điều không thể thiếu. Đam mê chính là động lực bền vững giúp các bạn vượt qua khó khăn, không ngừng đổi mới sáng tạo và tìm thấy niềm vui trong công việc.

Cuối cùng là xu thế – một yếu tố mang tính thời đại. Chúng ta đang sống trong thời kỳ phát triển nhanh chóng với những xu hướng toàn cầu như kinh tế tuần hoàn, AI, và phát triển bền vững. Vì thế, việc nắm bắt xu thế không chỉ là lựa chọn khôn ngoan, mà còn là sự đầu tư cho tương lai.

Tóm lại, các bạn trẻ cần biết cách hòa hợp cả ba yếu tố: lĩnh vực phù hợp, đam mê cá nhân và xu thế của thời đại. Đó chính là công thức để xây dựng một sự nghiệp thành công và bền vững trong kỷ nguyên siêu thông minh.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

___________________________

Chuỗi Live talk Hướng nghiệp bền vững 5.0 “Empowering Tomorrow” do Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh – UEH tổ chức, được phát sóng trên UEH và VnExpress là dự án đồng hành cùng Quý phụ huynh, học sinh thông qua việc gắn kết 3 khía cạnh trong hành trình chọn ngành nghề của thế hệ trẻ. Đó là: (1) Hiểu các thiên hướng nghề nghiệp cá nhân; (2) Hiểu xu hướng tương lai kỷ nguyên 5.0; (3) Hiểu xu hướng giáo dục của thế giới 5.0. Bằng 3 chữ “Hiểu”, các em học sinh sẽ có thể lựa chọn ngành học phù hợp và “hài lòng với lựa chọn” của chính mình. 

Tin, ảnh: Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Chân Trang (1)

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021