[Research Contribution] Đô thị tuần hoàn – Xu hướng tất yếu cho các thành phố du lịch Việt Nam

8 Tháng Tư, 2025

Từ khóa: Đô thị tuần hoàn; Thành phố du lịch; Du lịch bền vững

Nghe đến cụm từ “đô thị tuần hoàn”, nhiều người có thể hình dung ngay đến một tương lai “xanh” với đường phố không còn ngập rác, khói bụi giảm dần, dòng chảy tài nguyên được vận hành bền bỉ, ổn định. Trên thực tế, đây không phải là một khái niệm mơ hồ, mà đã trở thành xu hướng hành động cụ thể, được các tổ chức quốc tế như ICLEI (Local Governments for Sustainability) khuyến khích mạnh mẽ. Ở Việt Nam, các thành phố du lịch năng động như Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc hay Đà Lạt đều có thể hưởng lợi từ ứng dụng mô hình này, nhằm đồng thời bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững.

Thumb Lớn Thương Hiệu Học Thuật Mới

Bức tranh đô thị và thách thức môi trường

Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển nhanh về đô thị hóa, kéo theo vô vàn áp lực về dân số, nhu cầu hạ tầng và tiêu thụ tài nguyên. Các thành phố lớn dường như luôn ở trạng thái “tăng tốc” – dân cư ngày một tăng, phương tiện giao thông dày đặc, rác thải tăng… Điều này đặc biệt có thể nhìn thấy rõ ở các “trung tâm du lịch” như Đà Nẵng hay Phú Quốc, nơi lượng khách đến thăm có mùa cao điểm tăng vọt, gây ra nhiều sức ép lên hệ thống xử lý rác, nước thải, năng lượng.

Unnamed

Source: https://urbact.eu/articles/cities-paving-way-circular-transition

Không chỉ cần mang đến trải nghiệm du lịch hấp dẫn, các thành phố du lịch còn phải đau đầu nghĩ cách làm sao “sống chung” với tốc độ phát triển nóng. “Đô thị tuần hoàn” – mô hình được xây dựng trên nền tảng kinh tế tuần hoàn – chính là lời giải “hai trong một”: vừa bảo vệ môi trường, vừa tiếp sức cho tăng trưởng bền vững.

Đô thị tuần hoàn là gì?

Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), hơn 55% dân số thế giới hiện đang sống tại các đô thị; những đô thị này chịu trách nhiệm cho hơn 72% lượng phát thải khí nhà kính, đáp ứng trên 2/3 nhu cầu năng lượng toàn cầu và thải ra hơn 50% lượng rác trên thế giới. Trước thực trạng đó, “đô thị tuần hoàn” được xem như một mô hình tất yếu hướng tới phát triển bền vững (xem Hình 1). Về cơ bản, đây là mô hình trong đó mọi nguồn lực – từ nước, năng lượng đến nguyên vật liệu – đều được sử dụng theo vòng khép kín thay vì chỉ dùng một lần rồi bỏ. Thay vì tập trung giảm thiểu rác ở cuối quá trình, đô thị tuần hoàn đặt mục tiêu thiết kế ngay từ đầu để biến rác thành tài nguyên, đồng thời tối ưu hoá chu trình sản xuất và tiêu dùng nhằm hạn chế tối đa lãng phí. Nhiều thành phố trên thế giới, đặc biệt ở Hà Lan, Đan Mạch và Singapore, đã tiên phong thực hiện mô hình này và đạt được những kết quả tích cực trong việc giảm gánh nặng môi trường.

Unnamed (1)

Hình 1: Khung hành động của đô thị tuần hoàn.

Source: https://circulars.iclei.org/action-framework/

Triển vọng cho thành phố du lịch

Nền du lịch phát triển mạnh luôn mang đến cơ hội kinh tế lớn, nhưng đồng hành với đó là thách thức về môi trường và sự ổn định lâu dài của hệ sinh thái địa phương. Áp dụng mô hình đô thị tuần hoàn tại các thành phố du lịch không những giải quyết nhu cầu phát triển du lịch trong ngắn hạn, mà còn tạo thương hiệu “xanh”, đáp ứng xu hướng du lịch bền vững của thế giới.

* Quản lý rác thải “3 trong 1”: Phân loại – Tái chế – Tái sử dụng

Thay vì để bãi chôn rác sau mùa lễ hội thêm đầy, các đô thị du lịch có thể áp dụng mô hình phân loại tại nguồn, hợp tác với doanh nghiệp xử lý rác, biến rác thành nguyên liệu cho nông nghiệp hoặc sản xuất các sản phẩm tái chế. Đồng thời, chính quyền có thể lồng ghép hoạt động này vào chiến dịch truyền thông du lịch, khuyến khích du khách và người dân cùng tham gia.

* Năng lượng sạch tiếp sức cho tăng trưởng

Những ngày nắng vàng trên bãi biển duyên hải miền Trung có thể trở thành “mỏ vàng” năng lượng mặt trời. Hệ thống pin năng lượng mặt trời trên mái các khách sạn, nhà hàng không chỉ tạo điểm nhấn công nghệ hiện đại, mà còn giúp tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài. Tương tự, các trạm sạc xe điện ven biển, phố đi bộ… tạo nên phong cách du lịch văn minh, giảm khí thải.

* Tái sử dụng nước và bảo tồn tài nguyên nước

Tại các đô thị ven biển, nguồn nước ngọt sạch thường chịu nhiều áp lực do mùa cao điểm du lịch. Giải pháp ở đây là tận dụng triệt để nước mưa, xử lý và tuần hoàn nước thải để phục vụ tưới cây, vệ sinh đường phố hay làm mát khu vực công cộng. Hệ thống này nếu được xây dựng bài bản, vừa tiết kiệm nước, vừa trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo cho du khách “mục sở thị”.

* Kinh tế xanh – Lối đi mới cho doanh nghiệp

Nhiều doanh nghiệp du lịch đang từng bước chuyển đổi, từ việc giảm dùng chai nhựa, ống hút nhựa đến sử dụng sản phẩm xanh. Xa hơn, các khu nghỉ dưỡng, khách sạn, nhà hàng kết hợp cùng nhà cung cấp địa phương phát triển chuỗi cung ứng tuần hoàn: rác thải hữu cơ được chuyển về cho nông trại, tái tạo đất đai, rồi lại trở về bàn ăn với nguyên liệu tươi ngon, sạch. Quy trình này không chỉ tạo thêm việc làm mà còn giúp gìn giữ văn hóa bản địa, quảng bá đặc sản địa phương.

Vai trò của cộng đồng và chính quyền

Muốn xây dựng đô thị tuần hoàn thành công, vai trò của chính quyền rất quan trọng trong việc hoạch định chính sách, cơ chế khuyến khích và giám sát thực hiện. Bên cạnh đó, sự tham gia chủ động của cộng đồng cư dân và doanh nghiệp là chìa khóa. Thay đổi từ gốc rễ đòi hỏi tất cả các bên cùng chung tay: từ chủ nhà hàng đến du khách, từ nhà đầu tư đến người dân địa phương. Các sáng kiến tuy nhỏ (như đổi rác nhựa lấy quà, lắp đặt thùng rác phân loại) có thể trở thành làn sóng lớn, nếu được nhân rộng và truyền thông hiệu quả. 

Ngoài ra, chính quyền các thành phố có thể tham gia vào mạng lưới cộng đồng các đô thị bền vững như ICLEI (Local Governments for Sustainability) để học hỏi và trao đổi kinh nghiệm triển khai các sáng kiến đô thị tuần hoàn.

Tạo dấu ấn riêng cho du lịch Việt Nam

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, du khách quốc tế ngày càng quan tâm đến yếu tố bền vững, “xanh”. Áp dụng đô thị tuần hoàn không còn là “câu chuyện môi trường” đơn thuần, mà là cơ hội xây dựng thương hiệu khác biệt cho du lịch Việt Nam. Chẳng hạn, một Đà Nẵng năng động với “bãi biển sạch”, một Phan Thiết hiện đại với “năng lượng mặt trời”, một Huế tiên phong “tái sử dụng nước” – tất cả đều có thể trở thành những điểm đến hấp dẫn, để lại ấn tượng tốt về trách nhiệm với cộng đồng và môi trường.

Lời kết

Con đường tiến đến mô hình đô thị tuần hoàn không thể một sớm một chiều, nhưng bằng những bước đi chiến lược, các thành phố du lịch của Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu về phát triển bền vững trong khu vực. Đô thị tuần hoàn mở ra tương lai nơi con người, môi trường và kinh tế cùng song hành, mang đến sự phồn vinh dài lâu cho tất cả. Đây cũng chính là xu hướng mà cộng đồng quốc tế đang nỗ lực nhân rộng, và Việt Nam đang có cơ hội vàng để bắt kịp, thậm chí tiên phong trong khu vực.

Đây là bài viết của Viện Tài chính bền vững thuộc Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH SFI) – là tổ chức giáo dục đầu tiên tại Việt Nam thực hiện hoạt động tư vấn, đào tạo và nghiên cứu về quản trị bền vững, tài chính bền vững và các lĩnh vực liên quan. Đến nay, Viện đã gặt hái được nhiều thành công trong cả ba mảng: đào tạo, nghiên cứu và tư vấn. Đặc biệt, chương trình đào tạo Cao học Quản trị bền vững doanh nghiệp và môi trường của Viện ngày càng thu hút được đông đảo ứng viên dự tuyển, được các học viên và nhà tuyển dụng đánh giá cao. Viện cũng đã tham gia tích cực vào các diễn đàn quốc tế; thiết lập quan hệ đối tác với các trường đại học có uy tín trên thế giới; cung cấp dịch vụ tư vấn và chuyển giao công nghệ cho các tổ chức quốc tế như Công ty tài chính quốc tế/Ngân hàng Thế giới (IFC/WB), Frankfurt School of Finance & Management, the University Network for Strengthening Macro-financial Resilience to Climate and Environmental Change, Viện tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI). Viện cũng trở thành một trong 5 thành viên sáng lập Ủy ban tài chính bền vững của Eurocham. Đồng thời, với mục tiêu lan tỏa tri thức và dẫn đầu trong lĩnh vực quản trị bền vững và tài chính bền vững ở Việt Nam, Viện cũng chú trọng cung cấp: (i) các khóa đào tạo ngắn hạn chuyên sâu về tài chính bền vững, đầu tư tác động, quản trị rủi ro tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu, chiến lược kinh doanh bền vững, báo cáo phát triển bền vững,…; (ii) các dịch vụ tư vấn phù hợp với yêu cầu của từng doanh nghiệp, của chính phủ và chính quyền địa phương về quản trị bền vững.

Bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Viện Tài chính bền vững, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Giọng đọc: Thanh Kiều

Chân Trang (1)

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021