[Podcast] Tác động của mạng xã hội lên bong bóng giá cổ phiếu: Bài học từ trường hợp GameStop

1 Tháng Mười Một, 2024

Từ khóa: Mạng xã hội, Bong bóng giá cổ phiếu, GameStop, thị trường cổ phiếu, Hành vi đầu tư

Bong bóng cổ phiếu GameStop đã tạo nên làn sóng quan tâm toàn cầu về cách mà mạng xã hội ảnh hưởng đến thị trường tài chính. Sự kiện này đã tiết lộ tiềm năng các cộng đồng trực tuyến trong việc đẩy giá cổ phiếu thông qua hành vi đầu tư bộc phát và lan truyền. Trong bài nghiên cứu này, tác giả Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đã chỉ ra tác động của mạng xã hội đối với bong bóng giá cổ phiếu thông qua trường hợp GameStop, đồng thời giúp hiểu rõ hơn về sức mạnh và nguy cơ của mạng xã hội trong bối cảnh tài chính hiện đại.

Vào đầu năm 2021, cổ phiếu của GameStop – một nhà bán lẻ trò chơi điện tử vốn gặp khó khăn – bất ngờ bùng nổ với mức tăng giá đột biến chưa từng có, vượt xa các quy luật thông thường của thị trường. Sự kiện này trở thành hiện tượng khi mạng xã hội Reddit, đặc biệt là diễn đàn subreddit WallStreetBets – nơi những người tham gia thảo luận về giao dịch cổ phiếu và quyền chọn, đã tạo ra một phong trào đầu tư dẫn đến “short squeeze” – một hiện tượng khi các nhà đầu tư bán khống gặp áp lực mua vào để giảm lỗ, đẩy giá cổ phiếu tăng chóng mặt. Không chỉ là một sự kiện đơn lẻ, sự kiện này đã cho thấy sức mạnh tiềm tàng của mạng xã hội, đặc biệt khi nó có thể tạo ra bong bóng tài chính và gây biến động mạnh cho thị trường.

Vậy, mạng xã hội tác động như thế nào đến giá cổ phiếu GameStop? Những động lực nào đã dẫn đến hiện tượng này? Và quan trọng hơn, làm thế nào để chúng ta hiểu được sức mạnh của cộng đồng trực tuyến trong bối cảnh đầu tư tài chính hiện nay? Nghiên cứu nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc cho các nhà đầu tư, nhà quản lý và các nhà hoạch định chính sách về tác động của mạng xã hội lên thị trường tài chính và làm rõ rủi ro cũng như cơ hội mà nó mang lại.

Bong bóng giá cổ phiếu là gì?

Bong bóng giá cổ phiếu là một thuật ngữ kinh tế dùng để chỉ trạng thái khi giá của một cổ phiếu hoặc tài sản tăng vọt do những động lực bất thường, không dựa trên yếu tố kinh doanh thực tế. Các bong bóng này thường dễ vỡ, dẫn đến sụt giảm mạnh về giá trị và gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư. 

Bong bóng giá cổ phiếu đang là mối đe dọa lớn cho sự tăng trưởng kinh tế bền vững, hiểu rõ nguyên nhân và sự phát triển của nó là vô cùng quan trọng. Đặc biệt, sự phát triển của mạng xã hội như một kênh giao tiếp mạnh mẽ đã làm thay đổi cách nhà đầu tư tương tác và ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của họ. Các tương tác dễ dàng trên các nền tảng mạng xã hội tạo điều kiện thuận lợi cho các chiến thuật “Pump-and-Dump”, hay còn gọi là các bong bóng giá trong thị trường tiền điện tử. 

Tổng quan hiện tượng bong bóng giá cổ phiếu GameStop và vai trò của mạng xã hội 

Bong bóng giá cổ phiếu GameStop là một trong những hiện tượng tài chính nổi bật trong những năm gần đây. Vào đầu năm 2021, giá cổ phiếu GameStop (GME) tăng vọt từ khoảng 4,5 USD vào đầu tháng 01/2021 đến đỉnh điểm 81,25 USD vào cuối tháng 01/2021, trước khi giảm trở lại, hiện tượng này được thúc đẩy bởi các nhà đầu tư cá nhân thông qua các nền tảng mạng xã hội như: Reddit, Twitter và YouTube. 

Năm đó, các nhà đầu tư cổ phiếu GameStop trên mạng xã hội đã sử dụng biểu tượng có tính lan truyền cao – “bàn tay kim cương” để thể hiện quyết tâm kiên định của họ trong việc tiếp tục mua và nắm giữ cổ phiếu của GameStop. Họ khuyến khích nhau sử dụng các nền tảng truyền thông mạng xã hội, truyền đạt quan điểm phóng đại về giá trị có thể có thông qua việc sử dụng biểu tượng “tên lửa”. Đặc biệt, giá của cổ phiếu GameStop đã tăng đột biến khi Elon Musk – nhân vật nổi tiếng trên mạng xã hội, người có sức ảnh hưởng ở các lĩnh vực khác nhau đã đăng một liên kết đến WallStreetBets, nơi có các nhà giao dịch GameStop tích cực nhất. Trùng với sự gia tăng về mức độ chú ý, thu hút được thông qua mạng xã hội, giá cổ phiếu tăng vọt, leo thang theo các lệnh mua lớn trong bối cảnh khối lượng giao dịch và biến động rất mạnh. 

Theo đó, mạng xã hội được sử dụng như một kênh truyền thông nhằm tạo ra các xu hướng và trào lưu nhất thời, thu hút sự chú ý của lượng lớn các nhà đầu tư nhỏ lẻ cùng một lúc vào chung một cổ phiếu nhất định, lợi dụng quy mô ngày càng lớn của các nền tảng mạng xã hội trực tuyến ngày nay. Các bong bóng giá cổ phiếu đang gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế ở các quốc gia, hiểu được sự hình thành của nó thông qua việc sử dụng các tương tác mạng xã hội của nhà đầu tư là một thách thức. Qua đó cho thấy, sự kiện GameStop không chỉ làm dấy lên những cuộc tranh luận sôi nổi trong giới tài chính mà còn là hồi chuông cảnh báo về sức mạnh của mạng xã hội trong việc khuấy động thị trường chứng khoán. 

Nguyên nhân và động lực của hành vi đầu tư trên mạng xã hội

Tâm lý FOMO và sức hút từ hiệu ứng “người khổng lồ đánh bại phố Wall”: Sự kiện GameStop là một minh chứng cho sức mạnh của tâm lý FOMO (Fear of Missing Out – Sợ bỏ lỡ cơ hội). Khi thấy giá cổ phiếu GameStop liên tục tăng, nhiều người đã quyết định đầu tư để không bị “bỏ lỡ cơ hội,” bất chấp rủi ro. Bên cạnh đó, một số nhà đầu tư coi đây là cơ hội để “trả đũa” các quỹ đầu cơ lớn, tạo ra một tâm lý bầy đàn, khi hàng nghìn người cùng chung tay đẩy giá cổ phiếu lên cao. Điều này chứng minh sức mạnh mạng xã hội trong việc tác động đến cảm xúc và hành vi của các nhà đầu tư cá nhân, đặc biệt là thế hệ trẻ, tạo cảm giác hứng thú khi có cơ hội tham gia vào một “cuộc cách mạng tài chính” chống lại các quỹ đầu cơ lớn. 

Ảnh hưởng của động lực bên ngoài và sự cộng hưởng trên mạng xã hội: Bên cạnh động lực tài chính, mạng xã hội cũng tạo ra sự cộng hưởng qua các bình luận, meme và video truyền cảm hứng. Những yếu tố này không chỉ tăng cường quyết tâm của các nhà đầu tư mà còn khiến họ tin tưởng vào khả năng “thắng lợi” trước diễn đàn WallStreetBets. Việc chia sẻ cảm xúc và trải nghiệm đầu tư đã củng cố niềm tin vào phong trào này, đẩy giá cổ phiếu lên mức cao chưa từng có.

Tác động của hiện tượng GameStop lên thị trường tài chính và các nhà đầu tư cá nhân

Short squeeze là hiện tượng khi các nhà đầu tư bán khống buộc phải mua lại cổ phiếu với giá cao để hạn chế thua lỗ, từ đó khiến giá cổ phiếu tiếp tục tăng mạnh. Trong trường hợp của GameStop, short squeeze đã diễn ra với cường độ rất cao, khi các quỹ đầu cơ không kịp phản ứng trước tốc độ tăng giá. Kết quả là, giá cổ phiếu GameStop đã tăng vượt xa giá trị thực tế, tạo ra một bong bóng tài chính tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Sự tăng giá đột biến của cổ phiếu GameStop đã tạo ra một bong bóng giá ngắn hạn và không ít nhà đầu tư đã phải gánh chịu khoản lỗ lớn khi bong bóng này vỡ. Hiện tượng này đã bộc lộ tính dễ tổn thương của các nhà đầu tư cá nhân trong một thị trường đầu cơ và rủi ro. Đối với nhiều người, đây là một bài học đắt giá về tầm quan trọng của nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Hơn nữa, sự kiện GameStop đã thúc đẩy các cơ quan quản lý tài chính như: Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) xem xét lại vai trò của mạng xã hội và tìm cách tăng cường các quy định liên quan đến giao dịch trực tuyến. Nhiều chuyên gia đã kêu gọi sự cần thiết của các biện pháp giám sát chặt chẽ hơn để ngăn chặn hiện tượng đầu cơ tràn lan và giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư cá nhân.

Hàm ý chính sách về tác động của mạng xã hội lên bong bóng giá cổ phiếu

Hiện tượng GameStop là một sự kiện đặc biệt, để lại bài học sâu sắc cho cả thị trường tài chính lẫn nhà đầu tư cá nhân về sức mạnh và rủi ro của mạng xã hội. Sự kiện này không chỉ là ví dụ về cách mạng xã hội có thể tạo ra bong bóng giá mà còn cho thấy những thách thức mà các cơ quan quản lý phải đối mặt trong việc duy trì sự ổn định của thị trường. Thông qua nghiên cứu, các nhà đầu tư có thể hiểu rõ hơn về nguy cơ của việc đầu tư không kiểm soát và sức mạnh của cộng đồng trực tuyến, từ đó xây dựng chiến lược tài chính an toàn và bền vững hơn.

Chính vì thế, mối liên kết chặt chẽ giữa các cộng đồng người dùng địa phương khác nhau cho thấy vai trò quan trọng của các điều kiện niềm tin chung trong việc phổ biến thông tin giữa những người dùng, mặc dù trước đây họ từng có sở thích và ý tưởng khác nhau về GameStop. Những phát hiện của nghiên cứu giúp các nhà đầu tư được cung cấp thông tin tốt hơn và lên kế hoạch cho những biến động bất hợp lý về giá trị cổ phiếu trên thị trường tài chính. Quan trọng hơn, nghiên cứu này có thể hỗ trợ các cơ quan chính phủ hiểu được các kiểu hành vi mới của các nhà đầu tư bán lẻ, cũng như giám sát và phát triển thị trường tài chính thành công và ngăn ngừa bong bóng giá cả.

Xem toàn bộ bài nghiên cứu Tác động của mạng xã hội lên bong bóng giá cổ phiếu: Bài họ từ trường hợp GameStop TẠI ĐÂY.

Tác giả: TS. Ngô Minh Vũ, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Giọng đọc: Thanh Kiều

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021