[Podcast] Tác động của lãnh đạo chuyển đổi đến hành vi đổi mới của nhân viên: Vai trò trung gian của bầu không khí đổi mới và vai trò điều tiết của trao quyền tâm lý

31 Tháng Mười, 2024

Từ khóa: Hành vi đổi mới, Lãnh đạo chuyển đổi, Bầu không khí đổi mới, Trao quyền tâm lý, Doanh nghiệp nhà nước

Có rất ít nghiên cứu đánh giá hành vi đổi mới của nhân viên dưới góc độ toàn diện bao trùm các cấp trong tổ chức, cụ thể như cấp độ tổ chức, lãnh đạo và cấp độ nhân viên. Tập đoàn nhà nước thường có vai trò quan trọng trong việc định hình nền kinh tế quốc gia và có tiềm năng đối với sự đổi mới, tuy nhiên, sự hiểu biết về những yếu tố đặc thù của tập đoàn này có thể ảnh hưởng đến quá trình đổi mới vẫn còn hạn chế. Bằng việc xem xét hành vi đổi mới của nhân viên trong các tập đoàn nhà nước, nghiên cứu “Hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên: Vai trò của lãnh đạo chuyển đổi và trao quyền tâm lý” của nhóm tác giả Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đã đóng góp thêm sự hiểu biết về hành vi đổi mới của nhân viên tại các tổ chức công – những đơn vị vốn thu hút khá ít sự quan tâm.

Bối cảnh nghiên cứu 

Trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế ngày càng gay gắt, sự sáng tạo của người lao động trở thành một yếu tố quan trọng giúp tổ chức đạt được sự phát triển bền vững. Sự sáng tạo ở đây được hiểu là khả năng tạo ra những ý tưởng mới, sáng tạo và hiệu quả trong công việc, đóng góp vào việc nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, cải thiện năng suất làm việc và thúc đẩy sự phát triển tổ chức. Tại Việt Nam, vấn đề đổi mới được chính phủ và các cấp ban ngành chức năng quan tâm đặc biệt. Theo Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index – GII) năm 2021 của WIPO, Việt Nam xếp thứ hạng 44/132 nền kinh tế và đứng thứ 4 trong khối các nước ASEAN. Với những nỗ lực nhằm cải thiện chỉ số ĐMST, có thể thấy thứ hạng của Việt Nam hiện nay đã tăng nhiều so với giai đoạn 2014-2016.

Tổng quan lý thuyết chỉ ra rằng, đã có nhiều tiền tố của Hành vi đổi mới được nghiên cứu, tuy nhiên, rất ít nghiên cứu đánh giá nó dưới góc độ toàn diện, bao gồm cả cấp độ tổ chức (bầu không khí đổi mới), cấp độ lãnh đạo (lãnh đạo chuyển đổi) và cấp độ cá nhân (cảm nhận trao quyền tâm lý) tác động đến hành vi đổi mới của nhân viên. Bên cạnh đó, tập đoàn do nhà nước thường có vai trò quan trọng trong việc định hình nền kinh tế quốc gia và có tiềm năng đối với sự đổi mới, tuy nhiên, sự hiểu biết về cách những yếu tố đặc thù của tập đoàn này có thể ảnh hưởng đến quá trình đổi mới vẫn còn hạn chế.

Từ những phân tích trên, tác giả đã thực hiện đề tài nghiên cứu “Tác động của lãnh đạo chuyển đổi đến hành vi đổi mới của nhân viên: Vai trò trung gian của bầu không khí đổi mới và vai trò điều tiết của trao quyền tâm lý” nhằm khám phá mối quan hệ giữa lãnh đạo chuyển đổi, bầu không khí đổi mới, trao quyền tâm lý đến sự sáng tạo của người lao động trong công ty thuộc tập đoàn nhà nước tại khu vực miền Nam.

Lý thuyết trao quyền và các khái niệm nghiên cứu

*Lý thuyết trao quyền (Empowerment Theory – ET)

Theo ET, việc trao quyền được thúc đẩy trong các môi trường làm việc cung cấp cho nhân viên khả năng tiếp cận thông tin, nguồn lực, hỗ trợ và cơ hội học hỏi và phát triển. Trao quyền không chỉ là việc cung cấp quyền lực cho một cá nhân hay một nhóm, mà còn là việc thúc đẩy sự phát triển toàn diện của họ bằng cách cải thiện các điều kiện và tạo ra một môi trường thuận lợi để họ phát triển. Trao quyền được cho là xảy ra khi một tổ chức thu hút mọi người một cách chân thành và dần dần đáp ứng sự tham gia này với sự quan tâm và ý định thúc đẩy tăng trưởng chung. Việc trao quyền phát triển theo thời gian khi nhân viên có quyền kiểm soát nhiều hơn đối với cuộc sống của họ và ngày càng tham gia nhiều hơn vào các quyết định ảnh hưởng đến họ. Do đó, với xu hướng tích cực và tự chủ cao của họ, những nhân viên có định hướng làm chủ có thể ít bị ảnh hưởng bởi chỉ đạo thiếu rõ ràng từ lãnh đạo đơn vị. 

*Hành vi đổi mới

Hành vi đổi mới là sự đề xuất và áp dụng có chủ đích các ý tưởng, quy trình, thực tiễn và chính sách mới và cải tiến nhằm đạt được hiệu quả tổ chức, thành công trong kinh doanh và tính bền vững lâu dài. Khác với sự sáng tạo (vốn xác định tính mới và cấp tiến của các ý tưởng), hành vi đổi mới bao gồm một quá trình tâm lý xã hội giữa các cá nhân, quan tâm nhiều hơn đến việc thực hiện và hiện thực hóa các ý tưởng. Hành vi đổi mới thường xảy ra trong quá trình thay đổi có kế hoạch với những mục tiêu nhất định và bao gồm các hành động như tìm kiếm ý tưởng mới, ủng hộ các sáng kiến mới và đảm bảo lập kế hoạch/tài trợ cho việc thực hiện ý tưởng.

*Trao quyền tâm lý

Trao quyền tâm lý là một khái niệm gắn liền với tâm lý học tích cực, là cảm giác được kiểm soát các tình huống tại nơi làm việc. Trao quyền tâm lý là sự định hướng chủ động của một cá nhân đối với vai trò công việc với mong muốn định hình bối cảnh, quy trình và môi trường làm việc của tổ chức. Trao quyền tâm lý đã được xác định là một yếu tố dự báo quan trọng về thái độ, hiệu suất và ý định luân chuyển công việc. Trao quyền tâm lý có xu hướng tạo động lực và nhân viên được trao quyền tâm lý có cảm giác năng lực bản thân cao hơn, quyền tự chủ và khả năng thực hiện các nhiệm vụ trong công việc, dẫn đến sự thay đổi tích cực trong tổ chức.

*Bầu không khí đổi mới

Bầu không khí đổi mới của tổ chức là một yếu tố quan trọng trong hệ thống tổ chức. Nó bao gồm các yếu tố như hợp tác nhóm, hỗ trợ vượt trội, quyền tự chủ và đủ nguồn lực. Môi trường tổ chức là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự đổi mới. Để thúc đẩy sự đổi mới, điều đặc biệt quan trọng là tạo ra một bầu không khí tổ chức không đe dọa về mặt tâm lý, hỗ trợ việc chấp nhận rủi ro và khuyến khích nhân viên áp dụng sáng kiến .

*Lãnh đạo chuyển đổi

Lãnh đạo chuyển đổi nhấn mạnh đến việc quản lý có sự tham gia, quyền tự chủ, đàm phán, chia sẻ thông tin và trao quyền tại nơi làm việc, giúp các tổ chức nuôi dưỡng mối quan hệ lâu dài với nhân viên. Lãnh đạo chuyển đổi là một cách tiếp cận hiện đại, tập trung vào việc phân tích định hướng tổ chức và xác định cách xử lý những thay đổi nội bộ và bên ngoài, cũng như những gì nhân viên cần làm để đạt được mục tiêu của tổ chức.

Lãnh đạo chuyển đổi được mô tả như một quá trình trong đó các nhà lãnh đạo đóng vai trò là hình mẫu lý tưởng, kích thích và khuyến khích hành vi làm việc sáng tạo, tạo động lực truyền cảm hứng và hỗ trợ cấp dưới đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Những nhà lãnh đạo này khuyến khích tư duy trí tuệ và khả năng sáng tạo thông qua việc đặt câu hỏi và thách thức các giả định của cấp dưới, từ đó khuyến khích họ tham gia vào việc tạo ra và thực hiện các ý tưởng mới.

Môi trường làm việc sáng tạo, đổi mới, ủy quyền đảm bảo sự phát triển bền vững

Theo kết quả nghiên cứu, việc tạo ra một môi trường làm việc sáng tạo và đổi mới, cũng như việc ủy quyền tâm lý cho nhân viên, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của tổ chức. Xây dựng các quy trình nhằm khuyến khích hành vi đổi mới trong doanh nghiệp không chỉ là một ưu tiên quan trọng đối với các nhà quản lý mà còn là chìa khóa để phát triển mạnh mẽ trong một môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh.

Các biểu hiện của hoạt động sáng tạo thường được phát hiện trong môi trường bầu không khí đổi mới. Điều này gợi ý rằng các doanh nghiệp có một môi trường nội bộ sáng tạo mạnh mẽ có thể thúc đẩy sự suy nghĩ đột phá và sẵn lòng chấp nhận rủi ro, khuyến khích việc sử dụng kiến thức từ bên ngoài vào quá trình công việc. Do đó, việc tạo ra một môi trường bầu không khí đổi mới nên là ưu tiên của các doanh nghiệp bằng cách cung cấp thời gian và tài nguyên cho nhân viên, thúc đẩy giao tiếp cởi mở và tự do giữa các thành viên trong nhóm, cố gắng thiết kế công việc không lặp lại và có tính thách thức, cùng với việc đánh giá và khen thưởng những ý tưởng sáng tạo và đổi mới. Bên cạnh đó, việc khuyến khích sự linh hoạt, mạo hiểm hợp lý và sẵn lòng chấp nhận thất bại như một phần của quá trình học hỏi và phát triển cũng đóng một vai trò rất quan trọng. Do đó, để xây dựng và duy trì một môi trường bầu không khí đổi mới, các công ty cần phải đầu tư vào việc phát triển một môi trường văn hóa khuyến khích sự sáng tạo.

Ảnh hưởng trực tiếp của lãnh đạo chuyển đổi tới bầu không khí đổi mới được xác nhận. Kết quả này có nghĩa là khi người quản lý, lãnh đạo là những người có tư duy của lãnh đạo chuyển đổi thì người nhân viên có xu hướng cảm nhận rằng môi trường họ đang làm việc là bầu không khí đổi mới và sẽ có xu hướng thực hiện hành vi đổi mới, sáng tạo cao hơn những cá nhân khác. Do đó, các nhà quản lý có thể sử dụng bản chất của lãnh đạo chuyển đổi để cải thiện hành vi làm việc đổi mới của nhân viên trong bối cảnh tổ chức. Các nhà quản lý nên cung cấp quyền tự chủ, cơ hội phát triển và sự đa dạng về kỹ năng tại nơi làm việc để thúc đẩy nhân viên học hỏi những điều mới tại nơi làm việc, điều này sẽ làm tăng sự tham gia của họ vào các hoạt động theo đuổi sáng tạo và đổi mới.

Theo kết quả, trao quyền tâm lý không chỉ có tác động mạnh nhất đến hành vi đổi mới mà còn thể hiện vai trò điều tiết của nó. Như đã đề cập trước đây, nghiên cứu này xác định rằng bầu không khí đổi mới tác động mạnh mẽ hơn đến hành vi đổi mới khi quyền lực tâm lý cao. Do tầm quan trọng này, các tổ chức nên xây dựng cơ chế trao quyền tâm lý để giải phóng hành vi đổi mới của nhân viên. Trao quyền tâm lý là một cấu trúc chung bao gồm ý nghĩa, quyền tự chủ, năng lực và tác động. Do đó, các công ty nên trao quyền cho nhân viên bằng cách trao cho họ trách nhiệm và quyền tự chủ cao hơn để thực hiện các hành động. Bằng cách cung cấp cho nhân viên trách nhiệm và quyền tự chủ cao hơn, họ có thể có được cảm giác kiểm soát môi trường làm việc của mình, điều này có thể làm giảm cảm giác xa lạ và do đó sáng tạo hơn (Afsar và Badir, 2016). Hơn nữa, nếu nhân viên nhận thức được ý nghĩa trong công việc cũng như sự tương thích giữa tài năng và nguyện vọng của họ, họ có thể cảm thấy có giá trị hơn và đầu tư năng lượng tinh thần vào công việc, điều này có thể khuyến khích hơn nữa năng lượng tinh thần tích cực và sự sáng tạo. Do đó, các nhà quản lý nên nhận ra sức mạnh của nhân viên và giao cho họ những vị trí phù hợp. Bằng cách ưu tiên ý thức về năng lực, sự tin tưởng, sự lựa chọn, kiểm soát, ý nghĩa và môi trường không sợ hãi cho sự sáng tạo của người lao động, các tổ chức có thể thúc đẩy xu hướng hành vi đổi mới.

Xem toàn bộ bài nghiên cứu Hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên: Vai trò của lãnh đạo chuyển đổi và trao quyền tâm lý TẠI ĐÂY.

Nhóm tác giả: TS. Đặng Hữu Phúc, Nhâm Thành Chung – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Giọng đọc: Thanh Kiều

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021