[Podcast] Tác động của việc tiếp cận tài chính và môi trường kinh doanh đến sự đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam: Vai trò điều tiết từ kinh nghiệm làm việc của nhà quản lý cấp cao 

22 Tháng Mười, 2024

Từ khoá: Rào cản tài chính, môi trường kinh doanh, đổi mới sáng tạo, kinh nghiệm quản lý cấp cao, CEO 

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu liên tục biến đổi, việc đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển trong môi trường kinh doanh đầy thách thức. Tác động của tiếp cận tài chính và môi trường kinh doanh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoặc hạn chế khả năng sáng tạo của một doanh nghiệp. Trong bài nghiên cứu này, tác giả Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đã chỉ ra sự ảnh hưởng của các hạn chế tài chính và trở ngại của môi trường kinh doanh đối với sự sáng tạo của các tổ chức và vai trò điều tiết kinh nghiệm của các nhà quản lý cấp cao trong tổ chức trong mối quan hệ trên.

Năng lực đổi mới là điều cần thiết đối với doanh nghiệp muốn cạnh tranh với các đối thủ lớn và giàu tài nguyên hơn. Năm 2021, nền kinh tế Việt Nam xếp thứ 44 trên toàn cầu về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII), tốt hơn Thái Lan nhưng kém hơn Malaysia khoảng 5 điểm trong số các quốc gia mới nổi. Hàng năm, GII xếp hạng các nền kinh tế thế giới dựa trên hơn 80 yếu tố cho thấy mức độ cởi mở của họ với những ý tưởng mới. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam từ năm 2018 đến năm 2021 cho thấy hầu như không có bất kỳ biến động nào. Tuy nhiên, các công ty phải đối mặt với những thách thức trong việc tiếp cận nguồn vốn cũng như các yếu tố môi trường khác có thể gây cản trở đến hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp hiện nay.

Vậy câu hỏi đặt ra là: Vai trò của nhà quản lý cấp cao – những người điều hành trực tiếp doanh nghiệp có ảnh hưởng như thế nào trong quá trình này? Kinh nghiệm quản lý có thể làm tăng hoặc giảm khả năng điều chỉnh của doanh nghiệp trong việc thích nghi với những thay đổi từ môi trường bên ngoài và tiếp cận các nguồn lực tài chính. Nghiên cứu này sẽ đánh giá sự điều tiết của yếu tố kinh nghiệm quản lý trong mối quan hệ giữa tiếp cận tài chính, môi trường kinh doanh và khả năng đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp Việt Nam.

Tiếp cận tài chính và môi trường kinh doanh: Yếu tố then chốt cho đổi mới sáng tạo

Trước hết, tiếp cận tài chính là một trong những yếu tố cốt lõi hỗ trợ sự phát triển sáng tạo trong doanh nghiệp. Nghiên cứu chỉ ra rằng, doanh nghiệp cần có nguồn tài chính ổn định để đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), nâng cấp công nghệ và triển khai những chiến lược kinh doanh mới. Nếu thiếu nguồn vốn hoặc gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay, doanh nghiệp sẽ đối mặt với nguy cơ giảm sút năng lực cạnh tranh và thụt lùi so với các đối thủ trên thị trường. Ở Việt Nam, mặc dù các chính sách hỗ trợ tiếp cận tài chính đang được cải thiện, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn khi tiếp cận các nguồn vốn từ ngân hàng hoặc nhà đầu tư mạo hiểm. Những hạn chế về vốn có thể cản trở việc doanh nghiệp đầu tư vào các dự án sáng tạo, từ đó làm giảm cơ hội nâng cao hiệu quả kinh doanh và tạo ra giá trị mới.

Một số hạn chế tài chính đến quy trình đổi mới doanh nghiệp:

  • Thứ nhất, quy trình đổi mới bao gồm nhiều giai đoạn từ nghiên cứu và phát triển đến thương mại hóa. Khả năng tiếp cận dòng tiền không đủ của doanh nghiệp gây ra sự gián đoạn trong đầu tư cho các dự án mới.
  • Thứ hai, rủi ro tài chính cũng làm suy giảm sự hỗ trợ cho việc nâng cao nguồn nhân lực, một yếu tố được cho là quyết định quan trọng đối với kết quả đổi mới.
  • Cuối cùng, sự thiếu hụt tài chính cũng ảnh hưởng đến vốn tri thức của các doanh nghiệp, khiến họ khó mở rộng mối quan hệ và hợp tác với các đối tác nội bộ và bên ngoài.

Về môi trường kinh doanh đề cập đến bối cảnh các doanh nghiệp đang hoạt động và nó có ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả hoạt động của tổ chức. Các trở ngại từ môi trường kinh doanh tạo ra khó khăn cho việc đổi mới của doanh nghiệp, có nhiều yếu tố tạo ra rào cản, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Những yếu tố ảnh hưởng đến môi trường bên ngoài và bên trong doanh nghiệp đang hoạt động:

  • Đối với môi trường bên trong: các yếu tố phát sinh từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tiếp cận hạn chế đối với các nguồn lực hoặc cơ sở hạ tầng như đất đai, giao thông và điện là những hạn chế lớn đối với hoạt động kinh doanh hoặc khả năng cung cấp đào tạo đầy đủ cho nguồn nhân lực.
  • Đối với môi trường bên ngoài: đề cập đến những vấn đề mà các doanh nghiệp không thể kiểm soát. Nhiều công cụ chính sách như giấy phép kinh doanh, thủ tục hải quan và quy định thương mại, yêu cầu lao động và quản lý thuế thể hiện sự can thiệp của chính phủ vào hoạt động kinh doanh và các hoạt động đổi mới.

Cả các yếu tố bên ngoài lẫn bên trong đều có thể chuyển thành chi phí kinh doanh và tạo ra những thách thức ngày càng lớn đối với việc cải thiện hiệu suất và phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, các trở ngại này cũng khuyến khích các doanh nghiệp tiến tới việc đổi mới, chẳng hạn như, hệ thống cấp phép và giấy phép cải thiện bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, từ đó giảm chi phí chìm ở các giai đoạn ban đầu của quá trình đổi mới, tạo ra một môi trường pháp lý tốt hơn và khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới. Các thủ tục phức tạp, tham nhũng và lực lượng lao động không đủ đòi hỏi các doanh nghiệp phải đổi mới cơ cấu tổ chức hiện có và phát triển những cơ cấu hiệu quả hơn.

Tại Việt Nam, các nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh đang dần tạo ra sự thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới. Tuy nhiên, những vấn đề như thủ tục hành chính phức tạp, chính sách không đồng bộ và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh vẫn còn tồn tại, gây cản trở cho quá trình đổi mới của doanh nghiệp. Và hầu hết các doanh nghiệp có xu hướng linh hoạt và đổi mới để thích ứng với những bất ổn của thị trường. Với những thách thức đó sẽ thúc đẩy sự đổi mới trong các doanh nghiệp Việt Nam.  

Vai trò điều tiết của kinh nghiệm quản lý cấp cao

Kinh nghiệm quản lý cấp cao đóng vai trò điều tiết quan trọng trong việc ảnh hưởng đến khả năng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp. Một nhà quản lý cấp cao có kinh nghiệm sẽ nhận diện vấn đề, lập ngân sách để giúp giải quyết các vấn đề tài chính, tìm ra giải pháp phù hợp để giảm chi phí hoặc gặp cố vấn để thảo luận về các giải pháp khả thi. Ngoài ra, họ cũng có thể xây dựng các mối quan hệ chính trị để giúp giảm bớt các trở ngại tài chính ở cấp độ cao hơn, khi họ có kết nối chính trị sẽ có khả năng giải quyết các vấn đề tài chính khó khăn. Những hoàn cảnh mà CEO có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính phủ, đặc biệt trong nghiên cứu và phát triển (R&D), có thể liên quan đến kinh nghiệm trước đây của CEO trong việc vượt qua các thách thức, hoặc do chính phủ đặc biệt chú trọng đến các hoạt động R&D. Vì thế, CEO sẽ dễ dàng hơn trong việc giải quyết các vấn đề tài chính, đặc biệt đối với nỗ lực đổi mới doanh nghiệp.

Hơn nữa, vốn nhân lực làm giảm tác động tiêu cực của các hạn chế tài chính lên sự bền vững của đầu tư vào đổi mới sáng tạo. Các CEO kinh nghiệm có thể quản lý nguồn nhân lực để duy trì sự kiên định trong việc đầu tư đổi mới thông qua việc dự đoán bằng sáng chế và trả lương ổn định. Ngoài ra, kinh nghiệm quản lý nhân sự cũng đóng góp vào việc đạt được các bằng sáng chế trong tương lai thông qua đầu tư vào đổi mới, bất chấp những hạn chế về ngân sách. Bên cạnh việc hỗ trợ tài chính, các nhà quản lý có kinh nghiệm còn hỗ trợ kỹ năng cần thiết để quản lý hiệu quả và truyền cảm hứng cho các cá nhân trong tổ chức, giúp họ nhận thức được những đóng góp cá nhân của mình. Ngược lại, các nhà quản lý thiếu kinh nghiệm có thể gặp khó khăn trong việc nhận diện và đánh giá các cơ hội sáng tạo. Thiếu khả năng dự đoán và quản trị rủi ro, khiến doanh nghiệp bỏ lỡ những cơ hội đổi mới. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh kinh doanh hiện đại, khi doanh nghiệp phải liên tục điều chỉnh để thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của công nghệ và thị trường.

Hàm ý chính sách về tiếp cận tài chính, môi trường đến đổi mới sáng tạo và kinh nghiệm của quản lý cấp cao

Nghiên cứu cho thấy rằng, sự tác động của việc tiếp cận tài chính và môi trường kinh doanh lên sự đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam không diễn ra độc lập. Thay vào đó, kinh nghiệm quản lý cấp cao đóng vai trò điều tiết mạnh mẽ, ảnh hưởng đến cách thức doanh nghiệp tiếp cận và sử dụng các nguồn tài chính cũng như môi trường kinh doanh để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Qua đó, nghiên cứu đóng góp một số hàm ý quan trọng:

Thứ nhất, từ các hạn chế tài chính liên kết tích cực với sự đổi mới của doanh nghiệp ở bất kỳ mức độ trở ngại nào. Từ góc nhìn của các nhà hoạch định chính sách, hỗ trợ pháp lý sẽ giúp các doanh nghiệp giảm bớt các thủ tục hành chính để tiếp cận vốn. Chính phủ cũng cần chú ý đến các yếu tố này để có thể hỗ trợ doanh nghiệp tốt hơn và đạt được nền kinh tế hiệu quả hơn.

Thứ hai, các yếu tố từ môi trường kinh doanh bên ngoài lẫn bên trong đều cần được giải quyết. Vì thủ tục hải quan có ảnh hưởng đáng kể đến đổi mới, chính phủ cần có mối quan hệ chặt chẽ giữa các chính sách hải quan và các doanh nghiệp đổi mới.

Chính vì thế, vai trò điều tiết của kinh nghiệm nhà quản lý cấp cao, đã mang lại những hiểu biết quan trọng về cách thức doanh nghiệp giúp tối ưu hóa các nguồn lực để thúc đẩy sáng tạo. Kết quả nghiên cứu không chỉ gợi ý những giải pháp thiết thực cho doanh nghiệp trong việc nâng cao khả năng quản lý và đổi mới sáng tạo mà còn cung cấp nền tảng cho các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Xem toàn bộ bài nghiên cứu Tác động của việc tiếp cận tài chính và môi trường kinh doanh đến sự đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam: Vai trò điều tiết từ kinh nghiệm làm việc của nhà quản lý cấp cao TẠI ĐÂY.

Nhóm tác giả: TS. Nguyễn Thị Hồng Thu, TS. Lê Thị Hồng Minh, TS. Đỗ Ngọc Bích, TS. Nguyễn Huệ Minh – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Giọng đọc: Thanh Kiều

 

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021