[Podcast] 10 Xu Thế Nghề Nghiệp Toàn Cầu Định Hình Kỷ Nguyên Siêu Thông Minh 5.0 – Kỳ 2

8 Tháng Sáu, 2025

Trong kỷ nguyên siêu thông minh 5.0, nơi mà công nghệ, dữ liệu và tự động hóa đang định hình lại thị trường lao động toàn cầu, người trẻ không chỉ cần hiểu chính mình – mà còn phải hiểu thị trường. Trong phần 2 của Live Talk “10 xu thế nghề nghiệp toàn cầu định hình kỷ nguyên siêu thông minh 5.0 – kỳ 2 – phần 2”, các chuyên gia tiếp tục đồng hành cùng phụ huynh và học sinh trên hành trình nhận diện các lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, thông qua những góc nhìn thực tế: từ việc làm tại công ty đa quốc gia hay startup công nghệ, đến xu hướng nghề nghiệp bền vững, vai trò của chuyên môn sâu và tư duy đồng kiến tạo cùng AI.

Thumb Lớn Thương Hiệu Học Thuật Mới

Live Talk Hướng nghiệp bền vững 5.0 của Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) có sự tham gia của các diễn giả, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hướng nghiệp và thị trường lao động gồm: PGS.TS. Bùi Quang Hùng – Phó Giám đốc UEH; Chuyên gia nhân sự cấp cao Phạm Thị Mỹ Lệ, Chủ tịch HĐQT L&A Holdings và MC Tuyền Tăng.


Live Talk Hướng Nghiệp Bền Vững 5.0 “Empowering Tomorrow” Chủ Đề 03: 10 Xu Thế Nghề Nghiệp Toàn Cầu Định Hình Kỷ Nguyên 5.0 – Kỳ 2

Làm công ty đa quốc gia hay startup công nghệ? Đâu là lựa chọn tối ưu?

MC Tuyền Tăng: Nói đến việc đưa ra lựa chọn nghề nghiệp trong một thế giới đang biến động nhanh chóng với nhiều cơ hội lẫn thách thức, có một chủ đề cũng đang nhận được rất nhiều sự quan tâm và tranh luận không chỉ từ phía các bạn học sinh, sinh viên mà còn từ phụ huynh và nhà trường. Đó là: Sau khi tốt nghiệp Đại học, nên chọn làm việc tại các công ty đa quốc gia hay gia nhập các startup công nghệ? 

Chuyên gia Phạm Thị Mỹ Lệ: Tôi nghĩ đây là một câu hỏi rất hay và thiết thực. Cá nhân tôi rất mong các bạn trẻ, cũng như Quý phụ huynh, có thể định hình cho mình một tầm nhìn dài hạn ít nhất là 5 đến 7 năm khi đưa ra quyết định liên quan đến ngành học và định hướng nghề nghiệp. Hãy lựa chọn lĩnh vực nghề nghiệp, sau đó trang bị thêm kiến thức và kỹ năng chuyên môn để có thể bước vào hành trình sự nghiệp một cách vững vàng và chủ động.

Nếu đặt lên bàn cân giữa việc làm cho một công ty đa quốc gia hay tham gia một startup công nghệ, chúng ta cần phân tích thấu đáo cả lợi ích và hạn chế của từng mô hình.

Với các công ty đa quốc gia, họ sở hữu nguồn lực tài chính vững mạnh, hệ thống quản trị bài bản và nền tảng công nghệ hiện đại. Làm việc tại đây, các bạn sẽ có cơ hội tham gia vào những dự án quy mô lớn, chuyên sâu, được tiếp cận với môi trường làm việc chuyên nghiệp và học hỏi từ các đồng nghiệp quốc tế. Tính chuyên môn hóa cao cũng là một điểm mạnh, giúp các bạn tích lũy kiến thức sâu về lĩnh vực mình theo đuổi.

Ngược lại, khi làm việc trong môi trường startup, đặc biệt là startup công nghệ tại Việt Nam, các bạn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi sự nhạy bén, linh hoạt và khả năng thích nghi cao. Vì nguồn lực hạn chế, người làm startup thường phải đảm đương nhiều vai trò khác nhau, từ đó hình thành bộ kỹ năng đa nhiệm vượt trội. Đây là môi trường phù hợp với những ai muốn phát triển năng lực một cách toàn diện và nhanh chóng. Có thể ví von rằng: một nhân sự làm việc tại startup sẽ giống như một “chiến binh đa năng”, sở hữu khả năng sinh tồn và thích ứng rất mạnh mẽ.

Tuy nhiên, điều quan trọng không nằm ở việc lựa chọn giữa công ty đa quốc gia hay startup, mà là dựa trên nguyên tắc nào để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho bản thân. Tôi hoàn toàn đồng tình với thầy Hùng rằng, cần cân nhắc ba yếu tố trọng yếu:

  1. Xu thế nghề nghiệp tương lai – ngành đó có còn tồn tại và phát triển trong những năm tới không?
  2. Đam mê cá nhân – công việc đó có thực sự khơi dậy cảm hứng và nhiệt huyết trong bạn không?
  3. Năng lực nội tại – bạn có sở hữu những tố chất cốt lõi và lợi thế tự nhiên để theo đuổi lĩnh vực đó không?

Khi ba yếu tố này giao nhau – tức là khi bạn tìm được điểm giao thoa giữa đam mê, năng lực bản thân, và xu thế nghề nghiệp, thì bạn đã tìm thấy “điểm ngọt” – một trong những lựa chọn phù hợp nhất cho con đường phát triển dài hạn.

Tuy nhiên, tôi hiểu rằng các bạn trẻ thường khó có thể tự đo lường chính xác đam mê và năng lực của mình. Nhiều bạn nhầm lẫn giữa “thứ mình thích” và “thứ mình có thể làm tốt”, hoặc nhầm giữa sở thích nhất thời với đam mê thực thụ. Đó là lý do chúng tôi phát triển một bộ công cụ đánh giá hoàn toàn miễn phí dành cho học sinh cấp ba và cả sinh viên Đại học. Công cụ này sẽ giúp xác định “điểm ngọt” của bạn nằm ở lĩnh vực nào trong 6 nhóm ngành nghề chính, từ đó gợi ý danh sách hàng chục công việc cụ thể liên quan. Đây là một hoạt động xã hội mà chúng tôi thực hiện nhằm hỗ trợ các bạn trẻ có được cái nhìn chính xác và cá nhân hóa hơn khi định hướng sự nghiệp.

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Tại Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi có triển khai một công cụ hỗ trợ định hướng nghề nghiệp cho các bạn học sinh ngay từ bậc THPT, đặc biệt là từ lớp 10. Công cụ này có tên là “Hiểu về bạn”, được xây dựng dựa trên hai hệ thống trắc nghiệm uy tín là MBTIHolland. Các bạn có thể truy cập qua đường dẫn https://hieuveban.ueh.edu.vn/ để trải nghiệm. Đây là một phương tiện hữu ích để giúp các bạn xác định rõ hơn về sở thích, tính cách và từ đó đưa ra định hướng nghề nghiệp phù hợp với bản thân mình.

Một nghề cho chín còn hơn chín nghề – Hiểu sao cho đúng?

MC Tuyền Tăng: Ông bà ta vẫn thường nhắc: “Một nghề cho chín, còn hơn chín nghề”. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại nơi mà mọi thứ đang biến đổi với tốc độ chóng mặt, từ nhu cầu nhân lực đến xu hướng thị trường  thì liệu chăng, câu nói ấy có còn nguyên giá trị? Hay chúng ta cần nhìn nhận lại và mở rộng góc tiếp cận, để khai thác tối đa tính ứng dụng trong thực tiễn?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Câu tục ngữ dân gian ấy, theo tôi, vẫn mang tính chất kim chỉ nam nhưng chúng ta cần vận dụng trong một bối cảnh mới.

Một nghề cho chín” nghĩa là chúng ta phải thật sự làm chủ chuyên môn, phải có chiều sâu tri thức trong lĩnh vực mà mình lựa chọn. Điều này đến từ quá trình học tập bài bản tại các cơ sở đào tạo có chất lượng, sự hướng dẫn từ đội ngũ giảng viên có tâm, có tầm, và đặc biệt là sự nỗ lực không ngừng của mỗi cá nhân.

Trong khi đó, “chín nghề” không nhất thiết phải hiểu là ôm đồm nhiều lĩnh vực cùng lúc, mà cần được hiểu như một sự nhạy bén và thích nghi linh hoạt trong môi trường nghề nghiệp đang thay đổi từng ngày. Với cách tiếp cận này, chúng ta cần một nền tảng giáo dục toàn diện không chỉ trang bị tri thức chuyên môn mà còn rèn luyện kỹ năng mềm, kỹ năng chuyển đổi, kỹ năng học tập suốt đời.

Chúng ta sẽ cần liên tục cập nhật tri thức, công nghệ và xu thế nghề nghiệp mới. Vậy nên, câu nói “một nghề cho chín còn hơn chín nghề” không mất đi giá trị – mà là lời nhắc nhở rằng chúng ta cần chuyên sâu trong lĩnh vực lựa chọn, nhưng đồng thời cũng phải năng động, thích ứng và đổi mới bản thân trong kỷ nguyên liên tục biến động.

MC Tuyền Tăng: Trí tuệ dân gian chưa bao giờ lỗi thời, chỉ là ở mỗi thời kỳ lịch sử khác nhau, chúng ta sẽ có những cách tiếp cận và vận dụng linh hoạt hơn. Có thể nói rằng, trong thời đại mới, chúng ta có quyền thử nghiệm và trải nghiệm nhiều loại công việc khác nhau. Tuy nhiên, nền tảng tri thức vững vàng, lựa chọn cơ sở đào tạo uy tín, và tinh thần học tập suốt đời mới là yếu tố then chốt tạo nên sự bền vững trong hành trình nghề nghiệp.

Vậy tại sao trong một bối cảnh thay đổi nhanh như hiện nay và cả trong tương lai gần, thì tính chuyên sâu vẫn luôn là điều được ưu tiên và đặt trọng tâm?

Chuyên gia Phạm Thị Mỹ Lệ: Mình cho rằng để hiểu được câu chuyện “thế giới siêu thông minh” thì phải nhìn nhận nó từ lăng kính của mỗi cá nhân trong thế giới ấy.

Ngày nay, mỗi sáng thức dậy, AI đã học thêm hàng triệu đơn vị dữ liệu mới, những điều mà có thể con người phải mất hàng năm trời để tích lũy. Vậy thì đặt câu hỏi ngược lại: điều gì khiến con người vẫn giữ được vai trò độc tôn, không bị AI thay thế hoàn toàn?

Theo mình, đó là năng lực giải quyết vấn đề – một kỹ năng cốt lõi mà con người luôn vượt trội so với AI. AI có thể tổng hợp dữ liệu nhanh hơn, phân tích logic tốt hơn, nhưng khả năng đưa ra phán đoán trong ngữ cảnh phức hợp, xử lý tình huống linh hoạt, thấu cảm và sáng tạo – đó là thứ AI chưa thể làm được.

Vấn đề là, người trẻ hôm nay lại thiếu trải nghiệm, nên khi nhận được kết quả từ AI, họ dễ xem đó là chân lý. Nhưng họ không biết rằng kết quả ấy chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính câu prompt mà mình đặt ra. Một người giàu kinh nghiệm sẽ đặt câu hỏi sâu hơn, dẫn đến câu trả lời chất lượng gấp nhiều lần.

Do vậy, cái mà chúng ta cần xây dựng là một tư duy đồng kiến tạo cùng AI, thay vì thụ động tiếp nhận. Khi đó, AI không chỉ là công cụ, mà là đối tác giúp nâng tầm chất lượng công việc, tăng năng suất cá nhân. Như chính bản thân tôi, từ khi ứng dụng AI, có thể hoàn thiện hệ thống KPI cho một vị trí chỉ trong 2 phút – điều mà trước kia mất cả buổi.

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Tôi hoàn toàn đồng tình với chị Lệ. AI không phải là đối thủ, mà là trợ thủ đắc lực. Nhưng để dẫn dắt được AI, con người cần có kiến thức sâu và tư duy phản biện vững chắc.

Những kỹ năng học sinh, sinh viên cần rèn luyện trong thời đại số

MC Tuyền Tăng: Trong buổi đối thoại ngày hôm nay, chúng ta đã cùng nhau điểm qua nhiều từ khóa trọng yếu – những hành trang không thể thiếu cho các bạn học sinh, sinh viên cũng như Quý thầy cô và Quý phụ huynh trong hành trình định hướng nghề nghiệp bền vững. Đó là nền tảng kiến thức vững chắc, là tinh thần học tập suốt đời, và đặc biệt là nhóm kỹ năng mềm – trong đó nổi bật là kỹ năng giải quyết vấn đề một năng lực thiết yếu để thích nghi và phát triển trong một thị trường lao động đầy biến động.

Và thưa thầy Hùng, ngoài những kỹ năng đã đề cập, liệu thầy có thể chia sẻ thêm về những nhóm năng lực nào mà theo thầy, thế hệ trẻ cần đặc biệt chú trọng trau dồi trong bối cảnh hiện nay?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Bên cạnh chỉ số IQ hay năng lực công nghệ số những yếu tố thường được chú trọng thì theo tôi, một trong những năng lực ngày càng trở nên quan trọng đó là chỉ số cảm xúc (EQ). Đây là yếu tố phản ánh khả năng thấu cảm, chia sẻ và kết nối giữa con người với con người trong đời sống và công việc.

Chúng ta đang bước vào một thời đại đòi hỏi sự tổng hòa giữa kiến thức chuyên môn, khả năng thích ứng công nghệ, và đặc biệt là năng lực nhân văn. Việc được đào tạo trong môi trường đề cao tính toàn diện nơi kiến thức, nghệ thuật và cảm xúc được lồng ghép hiệu quả  sẽ giúp người học không chỉ thành công trong nghề nghiệp mà còn sống có trách nhiệm, đóng góp những giá trị tích cực cho xã hội.

MC Tuyền Tăng: Trong thời đại ngày nay, bên cạnh tri thức, một cá nhân biết cách kết nối đa chiều thông qua các kỹ năng mềm sẽ có năng lực thích nghi vượt trội với môi trường học tập và làm việc đang không ngừng thay đổi.

Vậy liệu hiện nay các trường Đại học, đặc biệt là tại Việt Nam đã có những bước chuyển mình ra sao để cập nhật và thích ứng hiệu quả với các yêu cầu thực tiễn mới của thị trường lao động?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng: Trong bối cảnh thị trường liên tục thay đổi – đặc biệt là dưới tác động của chuyển đổi số, của biến động khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững – các cơ sở giáo dục Đại học buộc phải tái cấu trúc và định hình lại chương trình đào tạo một cách linh hoạt, chủ động. Một chương trình đào tạo phải được xây dựng phải dựa trên sự tổng hòa của nhiều yếu tố, như kiến thức chuyên sâu theo lĩnh vực, năng lực công nghệ số và yếu tố cảm xúc.

Tại Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, chương trình đào tạo được cập nhật thường xuyên mỗi năm và được tái cấu trúc toàn diện sau mỗi chu kỳ 3 đến 4 năm. Tất cả hướng đến mục tiêu cuối cùng: đào tạo người học toàn diện, chủ động, sáng tạo và bền vững.

Đặc biệt, yếu tố giáo dục vì sự phát triển bền vững hiện đang được “nhúng” sâu vào toàn bộ hệ thống môn học – nhằm giúp sinh viên không chỉ trở thành công dân toàn cầu mà còn biết hành động vì cộng đồng, vì môi trường ngay tại địa phương mình.

Live Talk khép lại với từ khóa thứ hai trong hành trình Hiểu – “Hiểu thị trường”. Trong kỷ nguyên siêu thông minh 5.0, nơi mà thị trường lao động liên tục vận động và tái định hình, việc hiểu rõ bản thân, nắm bắt xu hướng nghề nghiệp, đồng thời nhìn nhận đúng vai trò của giáo dục Đại học không chỉ là nền tảng cho sự lựa chọn sáng suốt, mà còn là kim chỉ nam để mỗi người trẻ có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức nền tảng, cùng đa dạng bộ kỹ năng, để vững vàng bước vào tương lai.

Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

___________________________

Chuỗi Live talk Hướng nghiệp bền vững 5.0 “Empowering Tomorrow” do Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh – UEH tổ chức, được phát sóng trên UEH và VnExpress là dự án đồng hành cùng Quý phụ huynh, học sinh thông qua việc gắn kết 3 khía cạnh trong hành trình chọn ngành nghề của thế hệ trẻ. Đó là: (1) Hiểu các thiên hướng nghề nghiệp cá nhân; (2) Hiểu xu hướng tương lai kỷ nguyên 5.0; (3) Hiểu xu hướng giáo dục của thế giới 5.0. Bằng 3 chữ “Hiểu”, các em học sinh sẽ có thể lựa chọn ngành học phù hợp và “hài lòng với lựa chọn” của chính mình. 

Tin, ảnh: Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Chân Trang (1)

Chu kỳ giảm giá của đồng USD?

TS. Đinh Thị Thu Hồng và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Việt Nam cần kịch bản cho thương mại tương lai

ThS. Tô Công Nguyên Bảo

26 Tháng Sáu, 2021

Hệ thống tiền tệ tiếp theo như thế nào?

TS. Lê Đạt Chí và nhóm nghiên cứu

26 Tháng Sáu, 2021

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam

Khoa Quản lý nhà nước

26 Tháng Sáu, 2021

Cần đưa giao dịch công nghệ lên sàn chứng khoán

Bộ Khoa học và Công nghệ

5 Tháng Sáu, 2021

Thiết kế đô thị: tầm nhìn vững chắc cho đô thị bền vững

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

Phục hồi du lịch và nỗ lực thoát khỏi vòng xoáy ảnh hưởng bởi Covid-19

Viện Đô thị thông minh và Quản lý

5 Tháng Sáu, 2021

2021 sẽ là năm khởi đầu của chu kỳ tăng trưởng mới

PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo

5 Tháng Sáu, 2021

Quỹ vaccine sẽ khả thi khi có người dân đóng góp

Phạm Khánh Nam, Việt Dũng

5 Tháng Sáu, 2021

Kích thích kinh tế, gia tăng vận tốc dòng tiền

Quách Doanh Nghiệp

5 Tháng Sáu, 2021

Đi tìm chiến lược hậu Covid-19 cho doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam

PGS TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, ThS Lê Văn

5 Tháng Sáu, 2021

Insurtech – Cơ hội và thách thức cho Startup Việt

Ths. Lê Thị Hồng Hoa

5 Tháng Sáu, 2021