Home
Tin tức Nghiên cứu Research Contribution 4. Giáo dục có chất lượng 8. Công việc tốt và tăng trưởng kinh tế 9. Công nghiệp, sáng tạo và phát triển hạ tầng 2024

[Podcast] Tác động của Trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục đại học

22 Tháng Mười Hai, 2024

Từ khóa: Trí tuệ nhân tạo (AI), giáo dục, đại học, dạy và học.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang có tác động mạnh mẽ đến mọi khía cạnh của cuộc sống, bao gồm cả lĩnh vực giáo dục. Việc ứng dụng AI trong dạy và học mang đến nhiều cơ hội và thách thức, hứa hẹn thay đổi cách thức chúng ta tiếp thu và truyền tải kiến thức. Trong bài nghiên cứu này, nhóm tác giả thuộc Phân hiệu Vĩnh Long của Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH Vĩnh Long) đã đưa ra các khái niệm tổng quan về AI, đồng thời nêu ra các tác động của AI trong dạy và học tại Việt Nam. Ngoài ra, nhóm tác giả đã đề xuất mô hình AI trong giáo dục bao gồm 4 giai đoạn: giảng dạy, phân tích, kiểm tra và đánh giá. Mô hình này thúc đẩy cá nhân hóa trải nghiệm học tập, tối ưu hóa thời gian cho giảng viên và nâng cao chất lượng giảng dạy trong môi trường giáo dục đại học.

Trí tuệ nhân tạo được xem là một trong những công nghệ đột phá nhất của thế kỷ XXI, tạo ra những thay đổi sâu rộng trong mọi lĩnh vực, bao gồm cả giáo dục đại học. Với khả năng phân tích và xử lý thông tin vượt trội, AI không chỉ đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ mà còn trở thành đối tác đồng hành trong việc học tập và giảng dạy.

Trong môi trường giáo dục đại học, AI mang đến nhiều lợi ích vượt trội. Đối với sinh viên, AI giúp cá nhân hóa lộ trình học tập, cung cấp tài liệu và bài tập phù hợp với năng lực và nhu cầu riêng. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả học tập mà còn tạo động lực, giúp sinh viên dễ dàng đạt được mục tiêu học tập. Đối với giảng viên, AI hỗ trợ tự động hóa các nhiệm vụ như chấm điểm, quản lý dữ liệu và soạn thảo bài giảng, giúp học tập trung hơn vào sáng tạo nội dung giảng dạy và tương tác sâu sắc với sinh viên, nâng cao chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, các công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) được hỗ trợ bởi AI đang thay đổi cách tiếp cận tri thức, biến những khái niệm phức tạp trở nên trực quan và sinh động hơn. Sinh viên có thể tham gia vào các tình huống thực tế trong môi trường học tập ảo, từ đó nâng cao khả năng ghi nhớ và ứng dụng kiến thức. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng của AI trong giáo dục, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hạ tầng kỹ thuật, đội ngũ nhân lực và chính sách quản lý phù hợp. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng những lợi ích mà AI mang lại cho giáo dục đại học đã chứng minh rằng: đây là công cụ quan trọng trong việc định hình tương lai của học tập và giảng dạy.

Trong bài nghiên cứu này, nhóm tác giả thuộc UEH Vĩnh Long đã tập trung phân tích tác động của AI đối với dạy và học ở bậc đại học, đồng thời đề xuất các giải pháp để tối ưu hóa vai trò của công nghệ này trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu của thời đại số hóa.

Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đại học: Khái niệm và vai trò tiên phong

Trí tuệ nhân tạo (AI) là một lĩnh vực trong ngành khoa học máy tính, tập trung vào việc nghiên cứu và phát triển các hệ thống máy tính có khả năng thực hiện những nhiệm vụ đòi hỏi trí thông minh, tương tự hoặc thậm chí vượt qua con người. AI không chỉ xử lý thông tin, học tập và giải quyết vấn đề mà còn bao gồm các khả năng như nhận thức, ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính và ra quyết định tự động. Hệ thống AI thường được thiết kế để tự học thông qua dữ liệu, tự động điều chỉnh và cải thiện hiệu suất theo thời gian. Các kỹ thuật nổi bật của AI bao gồm học máy, mạng nơ-ron, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính.

Các thành phần của AI dựa trên nghiên cứu của Regina & cộng sự (2022)

Trong giáo dục, AI đã và đang tái định hình phương pháp học tập và giảng dạy, mở ra những cánh cửa mới cho việc cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Từ những năm 1970, khái niệm AI trong giáo dục (AIEd) đã được nhắc đến với mục tiêu xây dựng các công cụ công nghệ hỗ trợ tối ưu hóa quá trình giảng dạy và học tập. Ngày nay, AIEd không chỉ hỗ trợ mà còn định hình các lý thuyết giáo dục mới, giúp kết nối khoa học công nghệ với giáo dục và mở rộng giới hạn khả năng con người.

AI mang lại những lợi ích vượt trội trong cá nhân hóa hành trình học tập, từ việc nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của từng sinh viên, đến cung cấp phản hồi và nội dung học tập phù hợp. Các hệ thống máy học hiện đại có khả năng theo dõi tiến độ học tập, dự đoán kết quả, thậm chí gợi ý phương pháp giảng dạy tối ưu. Điều này không chỉ giúp người học đạt được hiệu quả cao hơn mà còn hỗ trợ giảng viên cải thiện chất lượng đào tạo.

Hơn thế nữa, AI hỗ trợ tự động hóa các nhiệm vụ phức tạp trong giáo dục như soạn bài giảng, thiết kế tài liệu học tập và tạo bài kiểm tra, đảm bảo mỗi sinh viên được tiếp cận với nội dung giáo dục linh hoạt và phù hợp. Nhờ khả năng kết hợp giữa cá nhân hóa và tự động hóa, AI đang góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, mang lại cơ hội học tập hiệu quả, ý nghĩa hơn cho mọi đối tượng. AI không chỉ là công cụ mà còn là nhân tố chiến lược giúp định hình tương lai giáo dục, đưa con người đến gần hơn với những tiềm năng vô hạn trong kỷ nguyên số.

Tác động của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đại học: Đổi mới học tập và giảng dạy

Từ những vai trò của AI trong giáo dục, nhóm tác giả đã phân tích tác động của công nghệ này đối với quá trình dạy và học, tập trung vào hai nhóm đối tượng chính là sinh viên và giảng viên.

Tác động đối với sinh viên

Cá nhân hóa hành trình học tập

AI đóng vai trò tiên phong trong việc cá nhân hóa quá trình học tập. Thông qua các hệ thống thông minh, sinh viên được tiếp cận với bài tập, tài liệu phù hợp với năng lực cá nhân, đồng thời nhận được phản hồi chi tiết để cải thiện kết quả học tập. Điều này giúp sinh viên xây dựng lộ trình học tập riêng biệt, đạt được mục tiêu một cách hiệu quả và tối ưu.

Tăng cường tương tác và hứng thú trong học tập

Công nghệ AI kết hợp với các ứng dụng tương tác như Nearpod, Kahoot! hay Socrative mang đến những bài học thú vị, khơi dậy hứng thú và tăng cường sự tham gia của sinh viên. Đặc biệt, công nghệ thực tế ảo và thực tế tăng cường giúp hình dung các khái niệm trừu tượng một cách sinh động, tạo ra trải nghiệm học tập hấp dẫn và dễ ghi nhớ hơn.

Hỗ trợ học tập linh hoạt mọi lúc, mọi nơi

AI mở rộng khả năng học tập vượt ra khỏi giới hạn lớp học truyền thống. Sinh viên có thể học tập trực tuyến, tự chủ xây dựng lịch trình học tập và kết nối với cộng đồng học tập qua mạng xã hội. Điều này không chỉ tạo nên sự linh hoạt mà còn khuyến khích học tập cộng tác, nâng cao khả năng trao đổi và chia sẻ kiến thức.

Tác động đối với giảng viên

Hỗ trợ giảng dạy thông minh

AI giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy bằng cách tự động hóa các tác vụ như chấm điểm, quản lý dữ liệu và tạo báo cáo, giúp giảng viên tiết kiệm thời gian và tập trung vào việc sáng tạo nội dung giảng dạy. Ngoài ra, hệ thống AI cung cấp các công cụ hỗ trợ soạn bài giảng, tìm kiếm tài liệu giảng dạy và thiết kế các hoạt động học tập sáng tạo. Các công cụ này cũng hỗ trợ việc theo dõi tiến độ học tập và cung cấp phản hồi cho sinh viên, giúp giảng viên có cái nhìn toàn diện về hiệu suất học tập của từng sinh viên.

Nâng cao năng lực chuyên môn

AI cung cấp một kho tài liệu phong phú, bao gồm bài giảng, video giảng dạy và sách giáo khoa, giúp giáo viên dễ dàng tiếp cận và sử dụng những tài nguyên học tập đa dạng. Hệ thống AI còn hỗ trợ giáo viên tham gia các khóa đào tạo trực tuyến, giúp nâng cao năng lực chuyên môn mà không bị giới hạn về thời gian và địa điểm. Việc chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy qua các diễn đàn và mạng xã hội cũng giúp giảng viên học hỏi từ các đồng nghiệp và xây dựng cộng đồng học thuật đa dạng, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và áp dụng các phương pháp hiệu quả trong công việc hàng ngày.

Mô hình dạy và học kết hợp trí tuệ nhân tạo

Phương pháp dạy và học kết hợp AI theo nghiên cứu của Huddar (2023)

Việc áp dụng trí tuệ nhân tạo trong dạy và học tại đại học yêu cầu một mô hình cụ thể để phát huy tối đa hiệu quả. Từ đó, nhóm tác giả đã đề xuất mô hình AI trong giáo dục dựa trên nghiên cứu Huddar (2023) bao gồm 4 giai đoạn: giảng dạy, phân tích, kiểm tra và đánh giá.

Thứ nhất, giai đoạn giảng dạy

Trong giai đoạn này, sinh viên sử dụng sơ đồ tư duy để cung cấp kiến thức cho trợ lý giảng dạy AI về các khái niệm học. Mục tiêu là giải quyết các lỗ hổng trong học tập và giảng dạy. AI có thể giúp cá nhân hóa và đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian cho giáo viên, để họ có thể tập trung vào việc truyền đạt kiến thức và sự linh hoạt trong giảng dạy, điều mà máy tính khó có thể thay thế.

Thứ hai, giai đoạn phân tích cú pháp

Phân tích cú pháp là quá trình mà sinh viên tạo ra sơ đồ tư duy, sử dụng công nghệ phân tích cú pháp XML. Phân tích cú pháp bao gồm nhiều kỹ thuật, từ cơ bản như phân tách dữ liệu đến các công nghệ phức tạp hơn như phân tích ngôn ngữ tự nhiên (NLP), giúp máy tính “hiểu” ngôn ngữ con người.

Thứ ba, giai đoạn kiểm tra

Trong giai đoạn kiểm tra, sinh viên thực hiện bài kiểm tra dựa trên các khái niệm đã học. Trợ lý giảng dạy AI cung cấp các câu trả lời dựa trên giả định rằng sinh viên đã hiểu các khái niệm này. Mục tiêu của bài kiểm tra là đánh giá mức độ hiểu biết của sinh viên về các khái niệm, đồng thời AI có thể trả lời các câu hỏi giả định mà sinh viên đặt ra trong bài kiểm tra.

Cuối cùng, cơ chế đánh giá và phản hồi

Trong mô hình này, sinh viên thực hiện một bài kiểm tra để đánh giá sự hiểu biết và khả năng ứng dụng kiến thức đã học. Trợ lý giảng dạy AI đánh giá phản hồi của sinh viên và cung cấp phản hồi phù hợp. Quá trình đánh giá và phản hồi đóng vai trò quan trọng trong giáo dục đại học, bởi vì nó không chỉ giúp sinh viên hiểu rõ sự tiến bộ của mình mà còn cung cấp thông tin cho giảng viên để cải thiện phương pháp giảng dạy và chương trình học.

Mô hình dạy và học kết hợp AI được đề xuất trong bài viết này cho thấy tiềm năng to lớn trong việc nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong giáo dục cũng cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và chính sách phù hợp để đảm bảo tính hiệu quả và bền vững của việc áp dụng công nghệ này.

Xem toàn bộ bài nghiên cứu Tác động của AI trong dạy và học đại học TẠI ĐÂY

Nhóm tác giả: Phan Thị Thuý Kiều, Lê Thị Hồng Gấm, Nguyễn Tự Trung Nhã, Lê Thanh Mỹ – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.

Chào mừng dấu ấn 5 năm thành lập của UEH Vĩnh Long – chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng với thông điệp “For a More Sustainable Mekong – Vì một Mekong bền vững” chính thức ra mắt với mục tiêu lan tỏa tri thức, đóng góp cho sự phát triển bền vững của Mekong.

Đây cũng là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.

Tin, ảnh: Tác giả, Phòng Tuyển sinh – Truyền thông UEH Vĩnh Long, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH

Giọng đọc: Thanh Kiều

Dự án nghiên cứu: “Lồng ghép giới vào các công trình thủy lợi và phòng chống thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại huyện Cù Lao Dung, Sóc Trăng (GS4Infra)”

1 Tháng Ba, 2025